- Le rubriche -

Ladino e dintorni

La posegnata

Ascolta l’articolo in podcast su Spotify.

Chèsta ’l è na tradizióon che s’à pèert da pasa zénto àagn e che debota negùnć se pensa pi.

No siòn gnanca segùr de cal che ’l era al dì: avarave da ese ai 23 de Dezènbre, al dì davànt véa de Nadàal. Così ’l era anca a Rivamónte (indóe che i dorava la parola “posegnata”) e inte calche àutre paées de ’l Agordìn de mèez come Falcade e Valada (indóe che i e diséa “al dì di poségn”).

Còme che la sie, na óta a sta nòot intrà al 23 e al 24 sun Zopè i e ciamava “la nòot de la posegnata”. Negùnć sa che che vòbe dì “posegnata”, ma ài intivà de lìede che a Càneva (in provìnzia de Pordenóon) sta parola no vòl dì nia pi de “disnà” o “zéena”.

Dapò ese dui inte gìesia per la funzióon de la benedizióon de l’àiva e del sàal, dadaséra dói o trèi famèe le se sturtava inte l’una o l’àutra de ste case e i inpizava fùoch sun foghèer. Chi òmegn i se sentava dù su le banche sun cadefùoch a se la contà e chèle fèmene le siava vàalch de bón da magnà: lesagnète co la pùnia gratada o la spersada co ’l ónto frit.

Co ’l era óra, an partiva un (fòrsi chèl che avéa pi fiòi) e al déa de fùora a tòol an zòoch che ’l avéa sià aposta al mes de aòst. Con sto zòoch sun spala al petava trèi bógn còlp su la porta. Un de chi òmegn che era restai da inte al levava su de banca e ’l déa a vèrde la porta e intànt che’l verdéa al diséa: «Chìelo mai che rua, adèes?». Chèl un col zòoch davànt porta al respondéa: «Al cavedàal de ogne béen e de ogne màal!».

E dute cuanć chi che era inte casa i ciamava da àut: «Che’l porte béen! Che’l porte béen! Che’l porte béen!».

Alóra sto un al vegniva inte e ’l tréa al zòoch sun fùoch. Can che sto zòoch ’l avéa ciapà polito e che ’l féa na bela fiama, la parona de casa la toléa an sin de sàal benedèt e la ’l tréa sóra’l zòoch, e così la féa anca con an gòz de àiva benedèta.

Daspò chèle fèmene le scomenzava a menestrà le lesagnète e ogne un, pìciol o grant, òm o fèmena, col piàt sun màan, davànt scomenzà a magnà, al tréa na pironada de lesagnète e ’n gòz de vin dù per sto zòoch.

I stéa igliò a fà filò anfìn che ’l zòoch al no s’avéa brusà del dut e pò i se saludava e i se tirava dute a casa sua.

Gabriele Livan
Zoppè di Cadore